Podagra Definicja

Podagra jest schorzeniem, w którym w wyniku wysokiego stężenia kwasu moczowego we krwi (hiperurykemia) w stawach gromadzą się kryształy kwasu moczowego. Nagromadzenie kryształów powoduje zaostrzenie (kryzys) bolesnego stanu zapalnego w stawach i wokół nich.
Odkładanie się kryształów kwasu moczowego może okresowo powodować silny ból i stan zapalny w stawach lub tkankach.

Postępowanie w przypadku podagry

Leki są podawane w celu złagodzenia stanu zapalnego i bólu spowodowanego zaostrzeniem choroby, a inne leki (zwykle przyjmowane przez całe życie) są stosowane w celu obniżenia stężenia kwasu moczowego we krwi, co z czasem powoduje zmniejszenie złogów kwasu moczowego i zapobiega nawrotom zaostrzenia.

Podagra jest częstsza u mężczyzn niż u kobiet. Zwykle występuje u mężczyzn w średnim wieku i u kobiet po menopauzie. Rzadko występuje u ludzi młodych, ale zwykle jest bardziej nasilona u osób, u których choroba rozwinęła się przed 30 rokiem życia. Podagra, spowodowana wysokim poziomem kwasu moczowego (hiperurykemia), często występuje rodzinnie.

Poziom kwasu moczowego we krwi jest zwykle wysoki u osób z zespołem metabolicznym. Zespół metaboliczny charakteryzuje się dużym obwodem talii (spowodowanym nadmiarem tłuszczu brzusznego), wysokim ciśnieniem krwi, opornością na działanie insuliny (zwaną insulinoopornością) lub wysokim poziomem cukru we krwi, a także nieprawidłowym stężeniem cholesterolu i innych lipidów we krwi.

U osób z podagrą często występuje choroba wieńcowa i zespół metaboliczny.

Leczenie podagry

Przyczyny podagry

Kwas moczowy, który jest produktem ubocznym rozkładu kwasów nukleinowych (kwasu rybonukleinowego [RNA] i kwasu dezoksyrybonukleinowego [DNA]) w komórkach. Jest on obecny w niewielkich ilościach we krwi, ponieważ organizm nieustannie rozbija komórki i tworzy nowe. Ponadto organizm z łatwością przekształca w kwas moczowy pewne substancje zawarte w pożywieniu, zwane purynami. Puryny są składnikami budulcowymi RNA i DNA. Kwas moczowy jest usuwany z krwi głównie przez nerki i przewód pokarmowy.

Nieprawidłowo podwyższone stężenie kwasu moczowego we krwi jest wynikiem:

• Zmniejszona eliminacja kwasu moczowego przez nerki (najczęstsza przyczyna) lub przewód pokarmowy
• nadmierne spożywanie pokarmów bogatych w puryny i/lub alkoholu (zwykle czynnik drugorzędny)
• wytwarzanie nadmiaru kwasu moczowego (rzadko)

Często stężenie kwasu moczowego we krwi staje się niezwykle wysokie, gdy nerki nie są w stanie w wystarczającym stopniu wyeliminować go z moczem. Ta przyczyna jest zwykle uwarunkowana genami danej osoby. Nadmiar kwasu moczowego we krwi może prowadzić do tworzenia się i odkładania kryształów kwasu moczowego w stawach. Do stanów, które mogą wpływać na zdolność nerek do usuwania kwasu moczowego, należą także:

• Niektóre rodzaje chorób nerek
• Niektóre leki
• saturnizm (zatrucie ołowiem)

Nadmierne spożycie pokarmów bogatych w purynę (wątroba, nerki, sardele, szparagi, konserwy, śledzie, sosy i zupy mięsne, grzyby, małże, sardynki i słodkie wątróbki) może zwiększać poziom kwasu moczowego we krwi. Jednak ścisła dieta niskopurynowa tylko w niewielkim stopniu obniża poziom kwasu moczowego. W przeszłości, kiedy mięso i ryby były rzadkością, podagrę uważano za chorobę ludzi bogatych.

Połączenie diety wysokopurynowej z alkoholem, a zwłaszcza z napojami zawierającymi syrop fruktozowy, może pogorszyć problemy, ponieważ wszystkie te napoje mogą zwiększać produkcję kwasu moczowego i utrudniać jego eliminację przez nerki.

Z nieznanych przyczyn nie u wszystkich osób z nieprawidłowo wysokim stężeniem kwasu moczowego we krwi (hiperurykemia) rozwija się podagra. Dlatego podagry nie należy diagnozować wyłącznie na podstawie badania krwi.

Czynniki ryzyka rozwoju podagry

• Piwo (w tym piwo bezalkoholowe) i napoje spirytusowe
• Żywność i napoje zawierające syrop kukurydziany o wysokiej zawartości fruktozy
• Niektóre produkty spożywcze (zwłaszcza sardele, szparagi, consommé, śledzie, sosy i buliony mięsne, grzyby, małże, wszystkie podroby, sardynki i boczniaki; czerwone mięso, drób i ryby przyczyniają się częściowo do podwyższonego stężenia kwasu moczowego)
• Niskie dzienne spożycie produktów mlecznych
• Niektóre nowotwory i choroby krwi (takie jak chłoniak, białaczka i anemia hemolityczna)
  niektóre leki (takie jak tiazydowe leki moczopędne, cyklosporyna, pyrazinamid, etambutol i kwas nikotynowy)
• Saturnizm (zatrucie ołowiem)
• Otyłość
• Łuszczyca
• Radioterapia
• Chemioterapia
• Przewlekła choroba nerek
• Niektóre rzadkie zaburzenia enzymatyczne
• Głód

Czy wiedziałeś o tym?

W przeszłości, gdy mięso i ryby (pokarmy bogate w puryny) były rzadkością, a bogacze raczyli się winem i piwem, podagrę uważano za chorobę związaną z bogactwem.
Wysokie stężenie kwasu moczowego we krwi często prowadzi do wysokiego stężenia kwasu moczowego w stawach. Proces ten prowadzi do tworzenia się kryształów kwasu moczowego w tkance stawowej i płynie wewnątrzstawowym (mazi stawowej).

Podagra najczęściej dotyka stawów stopy, zwłaszcza podstawy dużego palca (obrzęk, ból i zaczerwienienie dużego palca nazywane są podagrą). Często jednak dotyka także innych okolic: kostki, podbicia, kolana, nadgarstka i łokcia. Podagra ma tendencję do atakowania zimniejszych obszarów ciała, ponieważ kryształy kwasu moczowego tworzą się tam łatwiej niż w cieplejszych obszarach. Rzadko podagra dotyka stawów w cieplejszych, centralnych częściach ciała, takich jak stawy kręgosłupa, bioder czy ramion.

Nagłe, ostre zaostrzenie podagry (ostre dnawe zapalenie stawów) może wystąpić bez ostrzeżenia. Mogą być wywołane przez

• Obrażenia
• Choroba (np. zapalenie płuc lub inna infekcja)
• Chirurgia
• Rozpoczęcie leczenia niektórymi lekami (takimi jak leki moczopędne, allopurinol, febuksostat, probenecyd i nitrogliceryna, zwłaszcza nitrogliceryna podawana dożylnie, która zawiera alkohol), które mogą gwałtownie zmienić stężenie kwasu moczowego we krwi (ale często leki te są niezbędne ze względów medycznych).
• Spożywanie dużych ilości alkoholu lub pokarmów bogatych w puryny

Objawy podagry

Zazwyczaj podczas zaostrzenia choroby nagle pojawia się silny ból w jednym lub kilku stawach, często w nocy. Ból nocny pojawia się prawdopodobnie dlatego, że płyn, który nagromadził się w stawie w ciągu dnia, opuszcza staw szybciej niż kwas moczowy, kiedy osoba badana leży, co powoduje, że kwas moczowy koncentruje się i łatwiej tworzy kryształy. Ból stopniowo się nasila i często staje się nie do zniesienia, zwłaszcza przy poruszaniu lub dotykaniu stawu.

Staw staje się zapalony, obrzęknięty i ciepły, a skóra nad nim staje się zaczerwieniona lub purpurowa, napięta i błyszcząca.

Inne objawy zaostrzenia to czasami

• Gorączka
• Przyspieszenie akcji serca (tachykardia)
• Ogólne złe samopoczucie
• Dreszcze (bardzo rzadko)

Pierwsze ogniska choroby dotyczą zwykle tylko jednego stawu i trwają nie dłużej niż tydzień.

Objawy stopniowo ustępują, funkcje stawów zostają przywrócone i nie dochodzi do ponownego wystąpienia objawów aż do następnego zaostrzenia. Jeśli jednak choroba postępuje, nieleczone zaostrzenia trwają dłużej, występują częściej i dotyczą kilku stawów. Bez leczenia kolejne ogniska choroby mogą trwać nawet do 3 tygodni. Osoba z ogniskiem choroby, u której wystąpi gorączka powyżej 101° F (38,3° C), dreszcze lub jakiekolwiek inne ciężkie objawy (np. osłabienie, wymioty, wysypka lub trudności w oddychaniu), zwłaszcza jeśli nie ma doświadczenia z poprzednimi ogniskami lub jeśli jest to pierwsze ognisko, powinna skontaktować się z lekarzem lub udać się na oddział ratunkowy, ponieważ objawy te mogą być również spowodowane zakażeniem stawów lub zupełnie innym problemem.

Po wielokrotnym wystąpieniu podagry może ona stać się ciężka i przewlekła oraz może prowadzić do deformacji stawów.

Z czasem ruchomość stawów ulega stopniowemu ograniczeniu w wyniku uszkodzeń spowodowanych odkładaniem się kryształów kwasu moczowego w stawach i ścięgnach.